Picking mushrooms - เก็บเห็ดในป่าสวีเดน

เรื่องเล่าและข้อแนะนำต่างๆ เกี่ยวกับการเก็บเห็ดให้สนุก อร่อย และปลอดภัยในป่าสวีเดน

เห็ดโคนพิษ?!?!?

วันนี้ป้าไก่กับยุ้ยไปร่วมงานวันเห็ดที่สวนพฤกษศาสตร์ในลูนด์มา ตามประสาคนบ้าเห็ด ทั้งยุ้ยทั้งป้าไก่ตื่นเต้นดี๊ด๊ากันมากที่จะได้ความรู้ใหม่ ๆ

ในงานมีผู้เชี่ยวชาญมายืนตอบปัญหาเรื่องเห็ด ใครมีตัวอย่างเห็ดที่เราสงสัยหรืออยากรู้ว่ามันเป็นเห็ดอะไร มีพิษหรือไม่ ก็เอาใส่ตะกร้าใส่ถุงไปขอความรู้จากผู้เชี่ยวชาญ พอผู้เชี่ยวชาญรู้ว่ามีไทยมุงของแท้สี่คนมาร่วมมุง เธอก็เลคเชอร์เรื่องเห็ดพิษให้เราฟังอย่างเป็นการเป็นงาน ป้าไก่ทำหน้าที่เป็นล่ามแปลให้น้องนักเรียนไทยหลงทางสองคนฟัง

พวกเราคนเก็บเห็ดมักจะได้ข่าวบ่อยๆ ว่าคนไทย คนเวียดนามเสียชีวิตจากการกินเห็ดพิษเข้าไป น่ากลัวมากนะคะ เพราะมันเกิดขึ้นจริงทุกปี

ดอกเห็ดสองดอกที่เห็นในรูปนี่ละค่ะ ที่มีเส้นแบ่งระหว่างความอร่อยและความตาย

ดอกซ้ายกินแล้วตาย ถ้าเปลี่ยนตับเปลี่ยนไตไม่ทัน ดอกขวากินอร่อย เพราะมันคือเห็ดโคน

เพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ ที่มีเพื่อนคนไทยคนเวียดนามที่เป็นมือใหม่เก็บเห็ดในสวีเดน ช่วยแบ่งปันข้อมูลเลยว่าในยุโรปเหนือไม่มีเห็ดกินได้ที่ชื่อว่า "เห็ดโคน" (Termitomyces fuliginosus Heim) ไม่มีและไม่เคยมีค่ะ

เห็ดที่เขาเก็บมาแล้วเข้าใจว่ามันคือเห็ดโคนที่แท้จริงแล้วมันคือดอกอ่อนๆ ของเห็ดเพชรฆาตที่เรียกเป็นภาษาสวีดิชว่า Lömsk flugsvamp (Amanita phalloides) ภาษาอังกฤษเรียก the death cap แค่ชื่อก็บอกแล้วว่ากินเข้าไปก็ตายแน่ๆ เนื่องจากเห็ดตัวนี้มีสาร α-amanitin ที่ทำลายตับและไต

ผู้เชี่ยวชาญเล่าเรื่องราวน่ากลัวของการกินเห็ด Lömsk flugsvamp ให้ป้าไก่แอนด์เดอะแก๊งค์ฟังดังนี้

เมื่อประมาณช่วงปี 1970 คนไทย 17 คนในโคเปนเฮเกนล้อมวงกันกินข้าวแกล้ม "เห็ดโคน" ดอกตูมๆ ที่เก็บมาจากสนามหญ้า เวลาผ่านไปไม่นานทั้ง 17 คนเกิดอาการไม่สบาย จากนั้น 14 คนเสียชีวิต ในขณะที่อีก 3 คนต้องเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนไต

สยองไหม

แถมอีกเรื่อง เรื่องนี้ป้าไก่รู้มาเอง

คุณป้าคนหนึ่งจากเมืองไทย มาช่วยลูกสาวเลี้ยงหลานที่เมืองทางใต้ของสวีเดน ลูกสาวพาคุณป้าออกไปเก็บ "เห็ดโคน" ก่อนเอามาทำอาหารก็ทำการทดสอบตามวิถีชาวบ้านในเมืองไทยว่าถ้าเอาเห็ดมาต้มกับข้าวเหนียวแล้วน้ำไม่เปลี่ยนสีก็แสดงว่าเห็ดนั้นกินได้

น้ำไม่เปลี่ยนสีค่ะ (เพราะน้ำไม่รู้จักสาร α-amanitin มั้ง)

คุณป้าเธอก็ทานเห็ดที่เก็บมาได้เป็นอาหาร ไม่นานเธอก็ป่วย เข้าๆ ออกๆ Vårdcentral อยู่สักพักก็รู้ว่าตับเธอล้มเหลว ต้องทำการผ่าตัดเปลี่ยนตับ แต่โชคร้ายหาตับให้เธอได้ไม่ทันการ คุณป้าเธอก็เสียชีวิตไป

เมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมาก็มีข่าวชาวเวียดนามเก็บเห็ดชนิดนี้กินในเดนมาร์ก ถ้าไม่เสียชีวิตไปแล้วก็คงกำลังรอคิวเปลี่ยนตับหรือเปลี่ยนไตอยู่

เห็ดตัวอย่างสองดอกที่ผู้เชี่ยวชาญให้ดู ดอกซ้ายคือเห็ดพิษ ดอกขวาคือเห็ดโคนแท้ๆ จากเมืองไทย ซึ่งไม่รู้ว่าผู้เชี่ยวชาญเธอได้มาจากไหน (ป้าไก่พยายามอ้อนขอเอาเห็ดโคนกลับไปแช่น้ำปลาที่บ้าน แต่ผู้เชี่ยวชาญเธอไม่ยอมยกให้)

ลองมองดีๆ จะเห็นความแตกต่าง

เห็ดพิษใส่ถุงเท้า ในขณะที่เห็ดโคนไม่ใส่ถุงเท้า

เห็ดพิษมีวงแหวนที่ขา ในขณะที่เห็ดโคนไม่มีวงแหวน

ถ้าไม่อยากจำอะไรหรือเรียนรู้อะไรมากมาย ก็มีข้อควรจำง่าย ๆ อยู่ข้อหนึ่ง

ประเทศสวีเดน เดนมาร์ก นอร์เวย์ ฟินแลนด์ไม่มีเห็ดโคนค่ะ ถ้ายังดื้อดึงไปเก็บเห็ดที่เข้าใจไปเองว่าคือเห็ดโคน โอกาสที่จะเจอเห็ดพิษ Lömsk flugsvamp มีเกินกว่า 90 เปอร์เซ็นต์

ถ้ากินเข้าไปก็เตรียมตัวนับถอยหลังได้เลย

พี่ไก่
5 กันยายน 2553 (วันเห็ด ณ สวีเดน)